• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zabytkowe cmentarze mennonickie

Krzysztof Kochanowicz
9 listopada 2018 (artykuł sprzed 5 lat) 

Listopad to miesiąc zadumy nad śmiercią i przemijaniem, to także czas szczególnej pamięci o naszych zmarłych bliskich, krewnych, znajomych, których odwiedzamy na cmentarzach. Nawiązując do różnych miejsc spoczynku w naszym regionie, postanowiliśmy odwiedzić zabytkowe cmentarze mennonickie, które skrywają się na obszarze Żuław Malborskich. Wycieczka rowerowa pozwoliła poznać także inne ciekawe zabytki dla tej części regionu, jak: domy podcieniowe i ryglowe, kościoły gotyckie, a to wszystko w przepięknym jesiennym krajobrazie.





Kim byli więc mennonici?



Mennonici to jeden z odłamów anabaptyzmu, który w wyniku prześladowań zmuszony był opuścić Holandię i szukać swego miejsca gdzie indziej w Europie. W Polsce mennonici osiedlali się między innymi na Żuławach oraz w Dolinie Dolnej Wisły, na terenach dotychczas nie zamieszkanych, dając początek tzw. kolonizacji olęderskiej. Byli niezwykle pracowici, wykazywali się ogromną zręcznością i kunsztem jeśli chodzi o osuszanie bagien. Do ciekawostek zaliczyć można również istniejący do dzisiaj, ponad 90-kilometrowy wał przeciwpowodziowy ochraniający żuławskie i powiślańskie miejscowości. Stworzyli oni kulturę o niezwykle surowych obyczajach i zasadach, ich "religią" była praca. W związku z licznymi dramatycznymi wydarzeniami politycznymi w Gdańsku końca XVIII w. i początku XIX w. Mennonici zaczęli opuszczać tereny Polski. Pozostawili po sobie ciekawą kulturę materialną: zadbane wioski, schludne i czyste chałupy, a przede wszystkim cmentarze o fantazyjnych nagrobkach.

Cmentarze mennonickie:

Cmentarze mennonickie zakładane były zwykle w znacznym oddaleniu od wsi, co przyczyniło się w efekcie do tego że stosunkowo dużo nagrobków przetrwało do dziś, w przeciwieństwie do łatwo dostępnych cmentarzy lokalizowanych w obrębie wsi.

Charakterystycznym elementem cmentarzy mennonickich są tzw. stele, czyli pionowo ustawione płyty nagrobne wykonywane z kamienia lub, w przypadku mniej zamożnych rodzin, z drewna. Wyjątkowy eksponat można zobaczyć w lapidarium w nowodworskim Muzeum Żuławskim. Jest to odnaleziona w 1997 roku w Cyganku drewniana stela z 1876 roku. Stela wykonana z drewna modrzewiowego pomalowana szarą farbą miała imitować kamień. Z uwagi na nietrwałość materiału niewiele drewnianych steli przetrwało do dziś.

W Polsce, największy z cmentarzy mennonickich znajduje się we wsi Stogi Malborskie. Obecnie znajduje się na nim około 90 oryginalnych nagrobków kamiennych z XIX i I połowy XX w. Mają one formę tzw. steli, czyli pionowych prostokątnych płyt, zwykle zakończonych od góry trójkątnym tympanonem, na których umieszczano inskrypcje ku czci zmarłego i wersety z Biblii. Bardzo interesująca jest bogata symbolika nagrobna, wśród której pojawiają się takie elementy jak: zgaszona pochodnia, złamane drzewo, uskrzydlona klepsydra, gałązka bluszczu lub palmy, gołębica, gwiazda, słońce i wiele innych, tworząc niekiedy bardzo rozbudowany i skomplikowany przekaz symboliczny. Trzeba jednak zaznaczyć, że większość z tych znaków ma charakter ogólnochrześcijański i nie należy ich przypisywać wyłącznie inwencji religijnej mennonitów.

Inne cmentarze, które zobaczyliśmy na naszej trasie znajdują się w Nowej Cerkwi i Stawcu. Klika zabytkowych steli odnaleźliśmy także w Marynowach. Ciekawym obiektem, który niestety pominęliśmy jest cmentarz jedenastu wsi w Cyganku. Jest to lapidarium złożone z kilkudziesięciu nagrobków pochodzących z różnych zniszczonych cmentarzy żuławskich. Są tam też kamienie polne z wykutymi gmerkami i inicjałami z XVII - XVIII wieku odkryte w fundamentach budynku gospodarczego.

  • Tablica informacyjna w Stogach Malborskich
  • Największy cmentarz mennonicki w Stogach Malborskich
  • Zabytkowe stele na cmentarzu mennonickim w Stogach Malborskich
  • Zabytkowe stele na cmentarzu mennonickim w Stogach Malborskich
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich
  • Zapomniany i zdewastowany cmentarz mennonicki niedaleko Nowej Cerkwi
  • Zdewastowane nagrobki na cmentarzu mennonickim niedaleko Nowej Cerkwi
  • Jeden z nagrobków na cmentarzu mennonickim niedaleko Nowej Cerkwi
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich
  • Charakterystyczne wierzby w krajobrazie Żuław
  • Charakterystyczne wierzby w krajobrazie Żuław
  • Migawki z wycieczki rowerowej wśród zabytkowych cmentarzy  mennonickich po Żuławach Malborskich


Parametry trasy:

- Początek i koniec trasy: Malbork
- Czas przejazdu wraz z przerwami: 6 godzin
- Długość szlaku: 65 km
- Suma przewyższeń: 150 m
- Trudność trasy: łatwa
- Nawierzchnia: drogi asfaltowe i gruntowe, miejscami bruk i betonowe płyty.
- Rekomendowany rower do przebycia trasy: gravel, turystyczny, górski

Kliknij na mapę i przejrzyj trasę / ściągnij ślad GPS Kliknij na mapę i przejrzyj trasę / ściągnij ślad GPS


>>> Mapa i ślad gps szlaku




Inne trasy rowerowe i wycieczki po Żuławach:

1) Kościoły gotyckie na Żuławach Gdańskich,
2) Żuławskie wiatraki i ich historia,
3) Domy Podcieniowe na Żuławach Gdańskich,
4) Szlak Motławski rowerowy i pieszy,
5) Perełki Żuław Wiślanych; zwiedzamy pompę parową
6) Pochylnie Kanału Elbląskiego z roweru

Dziękujemy wszystkim za udział w naszych wypadach i zapraszamy na kolejne !

Info:

Dołącz do ludzi pozytywnie zakręconych
Co chwilę mamy nowe pomysły, które realizujemy w wolnym czasie: czy to po pracy, czy w wolny weekend, dlatego też nie sposób się z nami nudzić. Jesteśmy aktywni przez cały rok kalendarzowy, niezależnie od pogody. Jeździmy na rowerach, wędrujemy, pływamy na kajakach i wiele innych. Jeśli więc masz ochotę bawić się razem z nami, nie zastanawiaj się dłużej. Dołącz do nas!

O naszych inicjatywach, wypadach i wycieczkach dowiesz się regularnie odwiedzając naszą stronę internetową. Chcąc być na bieżąco ze wszelkimi newsami, możesz też napisać maila z prośbą o przyłączenie się do listy sympatyków GR3miasto.
Kontakt e-mail: gr3miasto.info@gmail.com

Parametry trasy

  • Region woj. pomorskie
  • Długość trasy 65 km
  • Poziom trudności łatwy

Znajdź trasę rowerową

Wydarzenia

Opinie (31) 2 zablokowane

  • Proszę Proszę. (6)

    A na Hallera zabytkowy cmentarz równa się z ziemią i stawia budynki. No,ale nie jest protestancki więc wszystko w porządku. Swoją drogą to chyba słaba pora na reklamowanie wycieczek rowerowych..

    • 26 32

    • Nie ma złej pogody (3)

      Źle lub nieadekwatnie do pogody można być jedynie ubranym. Kto ma chęci i odpowiednio się do tego przygotuje z pewnością będzie lepiej czuł się na rowerze niż w domu na kanapie.

      • 26 2

      • No jasne że tak (2)

        Można też reklamować wypady na plażę, nad morze, bo jak ktoś się odpowiednio ubierze, kupi piankę do nurkowania to nawet popływa w tym bałtyku. Pytanie tylko dlaczego nikt tego nie promuje :) Ci co będą chcieli to nawet na narty w sierpniu pójdą.

        • 9 10

        • Przecież jest 10 stopni a nie -20

          To jeszcze całkiem znośna temperatura na rower. A niektórzy nurkują pod lodem i nie narzekają że zimno.

          • 22 1

        • Zamiast tyle kłapać dziobem, możesz być pierwszy

          Napisz artykuł czytelnika, może redakcja portalu opublikuje twój punkt widzenia;)

          • 10 1

    • Swoją drogą to można cały rok urzadzać wycieczki rowerowe nie tylko w lipcu

      • 2 0

    • no to się uśmiałem, słaba pora na wycieczki rowerowe? a jeździsz w ogóle?

      teraz jest najlepsza pora na wycieczki rowerowe, kto normalny będzie jeździł cały dzień na rowerze w pełnym słońcu przy 25 stopniach? w lato to się lepiej na kajak wybrać albo piesze wycieczki w gęstym lesie żeby słońce nie męczyło, rower w lato gdy jest powyżej 20 stopni to udręka na dłuższych dystansach

      • 4 0

  • Zamiast poznawac jakies zachodnie kultury (13)

    To moze polske bysciue pormowali a nie ciagle niemcy zydzi holendrzy i inni!

    • 15 99

    • tak jest popieram

      • 12 15

    • ale to nie jest promocja obcej kultury (3)

      oni tu mieszkali, rodziły im się dzieci... Tym różniła się Polska od tej dzisiejszej. Byliśmy bardziej tolerancyjni i otwarci.

      • 44 3

      • I jak to się skończyło? (2)

        • 3 10

        • Nie ma już mennonitow na tych terenach

          • 0 3

        • to nie z naszej winy się to skończyło

          to sąsiedzi z zachodu nas napadli a potem sąsiedzi ze wschodu "wyzwolili" i tak przez kilkadziesiąt lat urabiali że wieki tradycji rzeczypospolitej poszło w zapomnienie

          • 2 0

    • O!

      • 6 0

    • Z Polską to mi się kojarzy skrajna niegospodarność, brak planowania i manier oraz brud.

      • 21 8

    • (1)

      jakie zachodnie kultury? Ci ludzie mieszkali tutaj

      • 21 1

      • Mazury tego nie wiedzą, Bartoszyce tego nie wiedza, Podhale tego nie wie

        • 4 1

    • Jak taki z ciebie patriota/patriotka, to może warto wrócić do podstawówki i się nauczyć, że Polska piszemy z wielkiej litery.

      • 4 0

    • Oczywiście . Możemy promować niszczenie cmentarzy . Polacy mają w tym wprawę.

      • 3 1

    • no to pokaż trochę kultury człowieku

      • 0 0

    • Jeteś w Gdańsku, a tu głównie Niemcy, Żydzi, Holendrzy formowali rzeczywistość.

      • 1 1

  • Nad morzem... (1)

    "W roku 1599 na obszarze błot została założona przez starostę Jana Wejhera miejscowość Karwieńskie Błoto (obecnie Karwieńskie Błoto Pierwsze i Karwieńskie Błoto Drugie) zasiedlona przez ściągniętych osadników olęderskich (głównie mennonitów). Osadnicy osuszyli częściowo obszar błot i zamieszkiwali w zwartej grupie aż do pierwszych lat XX wieku (zachowując własne, specyficzne kulturę, język i tradycje).

    Na terenie miejscowości Karwieńskie Błoto Pierwsze znajduje się zabytkowy cmentarz ewangelicki"

    • 42 0

    • Holenderscy osadnicy, zwani Olędrami, przybyli do Mostów na przełomie wieków XVI/XVII (raczej z początkiem XVII w.) i otrzymali swoje przydziały ziemi. Ich podstawowym zadaniem było osuszenia bagien i moczarów, przylegających od północy i zachodu do wsi Mosty, a przez to pozyskania nowych łąk i pastwisk. Nie byli to ostatni Olędrzy osadzani na ziemi pomorskiej."

      • 9 0

  • Bardzo fajna promocja aktywności

    Piszą że to sięnie zgadza, że tu pora nie taka... Ja po prostu napiszę że robicie naprawdę fajne rzeczy i zachęcacie do odwiedzenia rowerem tych miejsc. ;) Tak 3mać!

    • 28 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

    Szanuje fakt utrzymywania zabytkowych cmentarzy ale dla kontrastu tak retorycznie zapytam kto płaci za ich utrzymanie jeśli ja czy każdy kolejny z osobna musi płacić za grób swoich przodków jeśli nie kościołowi na którego terenie on się znajduje to do gminy na 20 czy 25 lat. To tylko dowodzi na to że nas obecnych, żywych doi się nawet za to, bo w przypadku tych zabytkowych cmentarzy nie ma za bardzo kogo a znaleźć żywych krewnych tych mennonitów byłoby nieopłacalne.

    • 4 24

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

    Kiedyś to była betonoza

    Jak zzieleniałe są to jest klimat

    • 1 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

    Smierdzi mi na tym cmentarzu masonami czyli spiskowa sekta szatanistyczna (1)

    • 0 27

    • Opinia do filmu

      Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

      Milcz głupcze!

      • 4 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

    Cedry Wielkie (1)

    Dziś stoi bank kiedyś w tym miejscu stał postument którzy mieszkańcy postawili tym co zginęli na froncie pierwszej wojny światowej czas aby pomnik wrócił do Ceder Wielkich i miejsca jest dużo niewiem czy teraz jest w Miłocinie czy w Nowym Dworze

    • 10 2

    • Opinia do filmu

      Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

      "a tam gdzie to kretowisko będzie stał mój bank"

      krety były pierwsze, przed każdą wojną światową

      • 1 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Zabytkowe cmentarze mennonickie

    I nikt ich nie burzy? W katolickim nie opłacisz haraczu i czarna mafia od razu likwiduje

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

MH Automatyka MTB Pomerania Maraton - Szemud

80 - 115 zł
zawody / wyścigi

MH Automatyka MTB Pomerania Maraton - Kwidzyn - Miłosna

80 - 115 zł
zawody / wyścigi

Rowerowy Potop AZS

659 zł
rajd / wędrówka

Znajdź trasę rowerową

Forum