Pedały zatrzaskowe czy platformowe?

Sezon rowerowy można śmiało uważać za otwarty. Zapełniły się już drogi rowerowe. Wielu użytkowników rowerów również w tym okresie rozważa modernizację swojego sprzętu. Jednym z komponentów, które warto poddać konserwacji są również pedały. Przy okazji niejeden z użytkowników rowerów będzie rozważał jedno z tytułowych rozwiązań i postawi sobie pytanie: Warto zamienić pedały platformowe na zatrzaskowe, czy nie?

Pedały platformowe oraz zatrzaskowe to dwa skrajne rozwiązania przekazywania siły mięśni na napęd roweru. Wśród użytkowników rozpoczynających przygodę z rowerem preferowane jest rozwiązanie stosowania pedałów platformowych, aczkolwiek coraz częściej na drogach można zauważyć rowerzystów stosujących pedały zatrzaskowe. Przekonanie, że pedały zatrzaskowe są dla zawodowców i profesjonalistów zaczyna powoli odchodzić do lamusa!

Na początek warto wspomnieć o rozwiązaniach stosowanych do przekładania siły mięśni na napęd roweru. Producenci komponentów rowerowych oferują w tej materii kilka rozwiązań podstawowych. Są to między innymi najpowszechniej stosowane pedały platformowe i są one pojęciem znanym wszystkim użytkownikom jednośladów napędzanych siłą mięśni nóg. Pedały platformowe stanowią zazwyczaj podstawowe wyposażenie każdego nowego roweru. Największą zaletą jazdy w platformach jest ich uniwersalność i możliwość użytkowania niemalże w każdym obuwiu. Dostępność tego rodzaju rozwiązania jest tak szeroka, że nie sposób omówić wszystkich jej rodzajów. Są to najbardziej tradycyjne pedały, składające się z platformy i ruchomego wałka. Platforma może być wykonana z jednego kawałka metalu lub tworzywa, obecnie jednak częściej spotyka się platformy ramkowe - wykonane z metalowej lub lżejszej, wykonanej z tworzywa, ramki. Pedały platformowe posiadają zwykle na powierzchni ząbki, tarkę lub inne wystające elementy zwiększające tarcie utrzymujące buty na platformach. Wadą pedałów platformowych jest słaba transmisja energii, gdyż można w nich pedałować wyłącznie poprzez ich naciskanie, bez możliwości podciągania w górę. Takie rozwiązanie powoduje, że transmitują one energię tylko przez 45 - 50% fazy ruchu nóg. Dodatkowo, przy jeździe po wybojach lub w mokrych warunkach istnieje silna tendencja do ześlizgiwania się nóg z tego rodzaju pedałów. Ich zaletą jest natomiast możliwość korzystania z nich w niemal każdym rodzaju obuwia. Modyfikacją pedałów platformowych jest dodanie do nich kolców zabezpieczających przed ześlizgiwaniem się buta z platformy. Jest to rozwiązanie szeroko stosowane w ekstremalnej jeździe górskiej wymagającej stabilnego i w miarę pewnego trzymania, ale umożliwiające szybkie zdjęcie nogi z pedału. Krótkie kolce, które zagłębiają się w podeszwie buta zabezpieczają przed ześlizgiwaniem się buta z pedału, ale nadal jest to rozwiązanie wykorzystujące tylko 50 - 60% możliwości, jest bardziej efektywne od standardowych pedałów platformowych, ale nadal nie wykorzystuje pełnego potencjału oferowanego przez organizm użytkownika.

Rozwiązaniem stosowanym w pedałach platformowych pozwalającym wykorzystać niemalże 100% ruchu obrotowego korby jest stosowanie coraz mniej popularnych pedałów platformowych z noskami. Do platformy pedału są przytwierdzone tzw. noski, czyli plastikowa lub metalowa kształtka połączona z pedałem i paskiem zapinającym, która na stałe przytrzymuje stopę do pedału. Pedał z mocno zapiętym paskiem transmituje niemalże 100% energii nóg na ruch kół rowerowych. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość jazdy w każdym rodzaju obuwia, ale wymaga opanowania i umiejętności szybkiego cofnięcia nogi celem wyjęcia jej z noska w razie nagłej potrzeby podparcia. Tutaj z pomocą przychodzi nam rozwiązanie z drugiego bieguna, a więc zastosowanie pedałów zatrzaskowych. Jednym z głównych argumentów stosowanych przemawiających za ich zastosowaniem jest większa efektywność na podjazdach, wówczas możemy odczuć największą różnicę między pedałami platformowymi a zatrzaskowymi. Nie mniej istotnym argumentem przemawiającym za zatrzaskami jest lepsza kontrola roweru oraz pokonywanie zakrętów. W zatrzaskach jest możliwe dużo ciaśniejsze i szybsze wchodzenie w zakręt bez ryzyka utraty kontroli. Dzięki przypięciu stóp do pedałów można się skupić na balansie tak, aby wyprowadzić rower z zakrętu. Przy pedałach platformowych balans nogami jest ograniczony i wynika to z konieczności kontrolowania ułożenia stóp na pedałach. To tylko nieliczne, ale najbardziej istotne zalety stosowania pedałów zatrzaskowych. Dla osób decydujących się na wybór optymalnego rozwiązania dla siebie kluczowe będą również wady tych ostatnich. Jednym z głównych ograniczeń przy zakupie systemu zatrzaskowego z pewnością będzie cena. Zakup pedałów, specjalnych butów i bloków, które stanowią łącznik między butami a pedałami, może stanowić spory wydatek dla domowego budżetu. Należy się liczyć tutaj z wydatkiem rzędu co najmniej kilkuset złotych. Przy czym rozpiętość cenowa między najtańszymi a tymi droższymi zestawami jest znaczna. Nie bez znaczenia przy podejmowaniu decyzji zakupowej jest wszechstronność. W przypadku pedałów zatrzaskowych jest ona dość ograniczona. Chodzi tutaj między innymi o problem komfortowego chodzenia w butach z blokami do zatrzasków oraz korzystania z roweru w codziennych czynnościach. Co do wygody chodzenia, wszystko zależy od modelu butów. Producenci nauczeni doświadczeniem zadbali o to by buty, o typowym zastosowaniu turystycznym zostały zaprojektowane tak, żeby gwarantowały również wygodę chodzenia. Jeżeli zdecydujemy się na zestaw bardziej sportowy, to chodzenie w takim obuwiu możecie stwarzać lekki dyskomfort. Osoby użytkujące rower np. jako środek transportu do pracy, dla których nawet komfortowe buty od zatrzasków są nie do przyjęcia. Rozwiązaniem wówczas jest kupno adaptera do pedałów w formie jednostronnej nakładki na pedał, która imituje platformę lub inwestycja w pedały typu dual-choice to rodzaj pedału zatrzaskowego obudowanego dodatkowo platformą. Wówczas możemy korzystać z tych samych pedałów do jazdy zarówno w butach rowerowych, jak i w zwykłych butach. Wiele osób wybierających pomiędzy platformami i zatrzaskami ma obawy związane z bezpieczeństwem wypinania się. Jak pokazuje doświadczenie okazuje się, że początkowa obawa związana z przypięciem się do roweru bardzo szybko mija i o istnieniu zatrzasku zapomina się do konieczności zatrzymania roweru. Warto tutaj pamiętać o nawyku konieczności wypięcia buta z zatrzasku, w przeciwnym razie będziemy zaliczali upadki przy zerowej prędkości. Omawiając rozwiązania stosowane przez dostawców pedałów zatrzaskowych najpowszechniejszym systemem stosowanym przez użytkowników jest tzw. SPD (Shimano Pedaling Dynamics), to zintegrowany system buta i pedału, zapewniający pełne przeniesienie energii mięśni na układ napędowy roweru. Na cały system składają się specjalny but z blokiem wtrzaskującym oraz pedał zatrzaskujący umożliwiający spięcie z butem. Wpięcie się butem do zatrzasku polega na położeniu buta na pedale i naciśnięciu na niego. Pod wpływem nacisku mechanizm blokujący odsuwa się do tyłu i blok zostaje unieruchomiony. Wypięcie polega na przekręceniu stopy w prawo, lub w lewo, tak aby blok "wyślizgnął" się z zatrzasku.



Po sukcesie rozwiązania oferowanego przez Shimano inne firmy produkujące komponenty rowerowe rozpoczęły produkcję swoich produktów bazujących na doświadczeniach SPD. Część z nich jest kompatybilna z systemem oferowanym przez Shimano. Równolegle z SPD pojawiły się konkurencyjne systemy pedałów, niekompatybilne z nim. Mowa tutaj o rozwiązaniach firm: Look, Time, Speedplay, oraz Crank Brothers.

Poznaliśmy rozwiązania oferowane przez producentów teraz pora na decyzję - co wybrać? Zawsze najlepiej dokładnie przemyśleć decyzję, żeby na darmo nie wydać kilku stówek... Należy przemyśleć do jakich celów używamy roweru, w jakim terenie się głównie poruszamy i na czym nam najbardziej zależy jeżdżąc rowerem. Jeśli mamy w sobie duszę rywalizacji i napędza nas krew sportowa potrzebująca adrenaliny, wówczas pedały zatrzaskowe będą dla nas dobrym rozwiązaniem. Pozwolą nam na zdecydowane lepsze panowanie nad rowerem oraz na poprawienie wyników sportowych. Jeśli natomiast zaczynamy przygodę z rowerem, jest on dla nas środkiem codziennego transportu lub rekreacyjnych wojaży bulwarowych i nie zależy nam na rywalizacji i poprawie wyników sportowych, wówczas pedały zatrzaskowe będą dla naszego budżetu zbędnym obciążeniem. Najważniejsze, żeby nasza decyzja była zgodna z naszym stylem jazdy i potrzebami, rower ma nam poprawiać samopoczucie i przynosić przyjemność z jazdy.

Przeczytaj także artykuł: pt. "Jak przygotować rower do nowego sezonu"

Więcej tematów technicznych znajdziesz w dziale porad rowerowych.