Dwory Oliwskie przy Polankach

Krzysztof Kochanowicz

30 grudnia 2010 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (11)

Ulica Polanki przez kilka wieków była głównym traktem prowadzącym z Gdańska przez Wrzeszcz do Oliwy. W XVII wieku, na dzierżawionych od klasztoru gruntach posadowiono siedem, a być może osiem, rezydencji, jakich gdańscy patrycjusze i bogaci kupcy mieli wiele na przedmieściach i w podgdańskich osadach. Jeszcze w XIX wieku dawne rezydencje nazwane zostały Dworami i ponumerowane w kierunku oddalania się od Oliwy. Z zespołu rezydencji nie dotrwały do obecnych czasów te, które były położone najdalej od "starej Oliwy". Zachowały się jednak budynki pięciu z nich i choć nie we wszystkich można rozpoznać dawne, pełne świetności letnie pałacyki otoczone parkami, nadal potrafią zaskoczyć urokiem.

Dwór I, znajduje się przy ul. Polanki 125. Pierwsza wzmianka o tej posiadłości pochodzi z 1642 (1647?) roku, kiedy to Simon Schlep zakupił (za zgodą klasztoru oliwskiego) grunt od kowala Mertena Kulika. W latach późniejszych przechodził z rąk do rąk zatem i jego wygląd po części był zmieniany przez różnych właścicieli. Obecnie posesja jest własnością Lasów Państwowych. Po niegdyś istniejących budynkach zachowały się: klasycystyczny dworek z końca XVIII w., oficyna - mansardowy budynek z XVIII w., klasycystyczny pawilon ogrodowy oraz stawki w założeniu parkowym. Dworowi I przypisywana jest nazwa "Monbrillant", odnoszona także do Dworu VI.

Dwór II zwany Quellbrunn, przy Polanki 124 stoi wśród kompleksu zabytkowych budynków ogrodzonych wysokim żeliwnym płotem. Najstarsza wzmianka o posesji pochodzi z 1631 roku, kiedy należała do Jana Wagnera. Potem właściciele zmieniali się niczym rękawiczki aż w 1945 posesja trafiła do skarbu państwa i znajdowała się w użytkowaniu jednostki wojskowej do lat osiemdziesiątych XX wieku. Obecnie znajduje się tu Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne prowadzone przez siostry brygidki.

Dwór III przy ul. Polanki 122 praktycznie w ogóle nie widać, chroni go wysoki płot obciągnięty drutem kolczastym. Jednak wertując różne historyczne źródła wynika, że do dziś zachował się pochodzący z XIX wieku południowy budynek dworu i stawy parkowe. Północny budynek z XVIII wieku został bezmyślnie rozebrany. Bryłę dworu podziwiać można jedynie z pobliskiego toru freeraidowego, jednak nie wszystkie budynki są dobrze widoczne. Pierwsza wzmianka o posesji pochodzi z 1625 roku, kiedy właścicielem stał się Helmich von Twenhusen. W 1855 urządzono w dworze zakład leczniczy, a w 1869 przytułek dla sierot. Obecnie w posesji mieści się Schronisko dla Nieletnich.

Dwór IV - zmierzając ul. Polanki w stronę Wrzeszcza przy nr.119-121 tej ulicy natrafimy na szpital dziecięcy, na terenie którego stoi Dwór IV. Można obejrzeć go, jednak w porównaniu z pozostałymi jest on w opłakanym stanie. Do dziś zachował się główny budynek dworu z XVIII wieku, ale przebudowany w późniejszych czasach. Pierwsza wzmianka o posesji z 1626 roku (wg F. Mamuszki; a wg M. Gawlickiego - z 1632) dotyczy Jana Morgenrotha jako pierwszego właściciela. W XVII wieku istniał drewniany dwór zastąpiony potem murowaną rezydencją. Zaś w roku 1945 urządzono we dworze szpital dziecięcy, potem sanatorium przeciwgruźlicze, następnie hotel dla pielęgniarek. Obecnie na górnej kondygnacji mieści się rupieciarnia, a na dolnej - kuchnia i spiżarnia. Dwór IV z roku na rok niszczeje, jednak jak zapewnia Tadeusz Podczarski, dyrektor szpitala ma tu powstać oddział rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży. Jest już projekt rewitalizacji budynku. Prace podobno mają rozpocząć się na początku przyszłego roku.

Dwór V zwany również "Anielskim dworem" lub "Jutrzenką" stoi przy ulicy Polanki 117, na terenie Szpitala Marynarki Wojennej. Niestety jest on niedostępny dla turystów. Najstarsza wzmianka o posesji pochodzi z 1654 roku, kiedy nabywa ją Mikołaj Cambier. Wśród późniejszych właścicieli pojawiają się: Nataniel Rücholds, pani de la Motte, Piotr Wastow, Nataniel Schultz, a potem rodzina Soermann. W drugiej połowie XVIII wieku powstał późnobarokowy dworek. Gdy na przełomie XVIII i XIX w. posiadłość przejął senator Jan von Franzius powstał drugi - klasycystyczny budynek dworu. Ostatnim prywatnym właścicielem dworu był Sachsenhaus, który sprzedał posesję Zakładowi Ubezpieczeń w Wolnym Mieście Gdańsku. Później dwór włączono do zespołu szpitalnego, którego gmach zbudowano w 1931 roku. Od 1938 mieszkał w dworze prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska - Artur Greiser. Po II wojnie światowej posesja znalazła się w obrębie zespołu Szpitala Marynarki Wojennej.

Jako, że dwór znalazł się w ten sposób w głębi terenu wojskowego dostęp do niego był niezwykle utrudniony. Pod koniec XX wieku dworek niszczał w zastraszającym tempie i sprawiał wrażenie porzuconego, w 2008 roku dalsze zniszczenia sprawił pożar. Obecnie został pięknie odrestaurowany, jednak nadal jest niedostępny dla zwiedzających, budynek podziwiać można jedynie zza ogrodzenia.

Więcej informacji o Dworze V

Dwór VI jeśli dworem go nazwać można schowany nieco w leśnej gęstwinie już nie przy ul. Polanki a Abrahama 27 i 34. Budynek dworu spłonął przed połową XIX wieku, a z jego cegły zbudowano istniejący do dzisiaj budynek, przy którym przetrwały jedynie dwa budynki gospodarcze (prawdopodobnie z XVIII w.). Prawdopodobnie również w tym dworze zatrzymał się zdążający do Gdańska w 1807 roku Napoleon Bonaparte.

Według Franciszka Mamuszki w miejscu, gdzie przed II wojną światową mieściła sie gospoda "Pod Białym Jagnięciem" (budynek gospody z połowy XIX wieku) mógł istnieć wcześniej Dwór VIII.

Po dworach VII i VIII nie pozostało już śladu. Po VII-mym jedynie nazwa ulicy i osiedla, po ostatnim jedynie przypuszczenia, że w miejscu, gdzie przed II wojną światową mieściła się gospoda "Pod Białym Jagnięciem" mógł istnieć wcześniej Dwór VIII.

Opracowanie własne na podstawie planu miasta wyd. Eko-Kapio

Krzysztof Kochanowicz

Parametry trasy

Region Trójmiasto i okolice
Długość trasy 10 km
Poziom trudności łatwy

Opinie (11) 8 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-12-30 17:02

Odgrzerwane kotlety (2)

Czy podobny artykuł nie był przypadkiem jakieś pół roku temu już zamieszczony na łamach portalu?

Ja nie twierdzę, tylko pytam
13 lat
- 3 13
Twoja opinia

Zmień treść

Czy podobny artykuł nie był przypadkiem jakieś pół roku temu już zamieszczony na łamach portalu?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-12-30 19:31
  
  Był, ale na nieco inny temat :)
  
  Zajrzyj do archiwum, a będziesz mądrzejszy
  
  13 lat
  - 5 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zajrzyj do archiwum, a będziesz mądrzejszy
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-12-26 11:50
  
  Nieszkodzi
  
  czytam go po raz pierwszy.
  
  baśka
  12 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  czytam go po raz pierwszy.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-12-31 11:17

Trzecie sito po "Gdańskich dworach i pałacach" J. Sampa.

Dywaguję niniejszym nad sensem ciągłego powielania tych samych informacji.
Książka ma już swoje lata, więc te informacje też nie do końca aktualne. ;/

V Dwór akurat przetrwał w całości (choć w kiepskim stanie) aż do rozpoczęcia remontu.

VII Dwór jest widoczny na zdjęciu lotniczym, w albumie zawierającym kolekcję takich zdjęć z 1929 roku, dostępnym dosłownie wszędzie. Warto o tym wspomnieć, bo to jest najprawdopodobniej jedyna znana fotografia tego budynku. Na osiedlu VII Dwór można się doszukać pozostałości założenia parkowego.

Daclaw
13 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dywaguję niniejszym nad sensem ciągłego powielania tych samych informacji. Książka ma już swoje lata, więc te informacje też nie do końca aktualne. ;/ V Dwór akurat przetrwał w całości (choć w kiepskim stanie) aż do rozpoczęcia remontu. VII Dwór jest widoczny na zdjęciu lotniczym, w albumie zawierającym kolekcję takich zdjęć z 1929 roku, dostępnym dosłownie wszędzie. Warto o tym wspomnieć, bo to jest najprawdopodobniej jedyna znana fotografia tego budynku. Na osiedlu VII Dwór można się doszukać pozostałości założenia parkowego.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-12-31 19:44

oliwskie Dwory

- miałam okazję przejść "szlakiem" zapomnianych Dworów z Piotrem Mazurkiem-
prezesem Towarzystwa Przyjaciół Gdańska- w ramach spacerów uczestników
Uniwersytetu III Wieku w Gd.Oliwie. Dobrze jest wiedzieć,że są takie ciekawe miejsca.

Barbara
13 lat
- 11 0
Twoja opinia

Zmień treść

- miałam okazję przejść "szlakiem" zapomnianych Dworów z Piotrem Mazurkiem- prezesem Towarzystwa Przyjaciół Gdańska- w ramach spacerów uczestników Uniwersytetu III Wieku w Gd.Oliwie. Dobrze jest wiedzieć,że są takie ciekawe miejsca.
Regulamin dodawania opinii
Opinia została zablokowana przez moderatora
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-29 18:21

Oliwskie Dwory (1)

W latach 70 byłem w JW która mieściła się w tym Dworze teraz wygląda znacznie ładniej.

mirek
13 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

W latach 70 byłem w JW która mieściła się w tym Dworze teraz wygląda znacznie ładniej.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-01 10:48
  
  jawry
  
  Ja też tam byłem w latach 1979 -1981
  
  8 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ja też tam byłem w latach 1979 -1981
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-03-24 23:41

są piękne

12 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

są piękne
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-10 21:03

chętnie zamienię dzisia na niegdysia

ale już za późno, Dwór IV właśnie płonie - 10 stycznia 2014 roku

obywatel Zuut
10 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

ale już za późno, Dwór IV właśnie płonie - 10 stycznia 2014 roku
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-30 20:36

Dwór III przy ul. Polanki 122-

WE Dwórze III przy ul. Polanki 122, mieści się Zakład Poprawczy a nie Schronisko dla Nieletnich

gd
8 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

WE Dwórze III przy ul. Polanki 122, mieści się Zakład Poprawczy a nie Schronisko dla Nieletnich
Regulamin dodawania opinii